دریای مدیترانه یا دریای میانه (درگذشته: بحر روم و بحر سفید[۱]) دریایی است که به اقیانوس اطلس متصل است و در شمال آن توسط اروپا، از جنوب
مدیترانه میان سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا واقع است. این دریا از راه تنگه جبل الطارق به اقیانوس اطلس راه دارد و به وسیله
شش کشور ساحلی دریای لوانتین : ترکیه، سوریه، لبنان،
هفت کشور ساحلی دریای آدریاتیک : آلبانی، یونان، ایتالیا، کرواسی، مونتهنگرو، اسلوونی، بوسنی و هرزگوین
سازمان آبنگاری بینالمللی نام دریای ساردینیا را به رسمیت نمیشناسد و این ناحیه را با عنوان کلی حوضه غربی دریای مدیترانه تعریف میکند.
یونان با هفت و ایتالیا با پنج و ترکیه با چهار دریای حاشیه ای مدیترانه خط ساحلی دارد.
از بین کشورهای ساحلی تنها دو کشور مالت و تونس هیچ دریای حاشیه ای ندارند و دریای ساحلی آن ها فقط به عنوان دریای مدیترانه تعریف شده است. البته تنگه سیسیل بین ایتالیا و تونس واقع شده و مالت را در کناره خود دارد که در برخی منابع از آن به عنوان دریای سیسیل یاد شده است ولی اغلب به عنوان تنگه از آن یاد شده استمدیترانه مسیری مهم برای بازرگانان و مسافران جهان قدیم بود و از همان زمان دادوستد فرهنگی و بازرگانی را میان مردمان گوناگون ممکن میکرد. فرهنگهای حاضر در محدوده این دریا از دوران باستان عبارت بودهاند از فرهنگهای میانرودان، ایران (هخامنشی)، مصری، فنیقی، کارتاژی، ایبریایی، یونانی، مقدونی، ایلریایی، تراکیهای، لوانتی، گالی، رومی، آلبانیایی، ارمنی، عربی، بربر، یهودی، اسلاوی و ترک.[نیازمند منبع]
دو تمدن مهم باستانی مدیترانه یکی دولتشهرهای یونانی بودند و دیگر فنیقیه که اولی تمدنی هندواروپایی و دومی سامی بود. زمانی که آگوستوس امپراتوری روم را بنیاد نهاد، نام مدیترانه به مرور از سوی رومیان Mare Nostrum (دریای ما) نامیده شد.
داریوش بزرگ به دلیل اهمیت راه دریایی میان مصر و ایران دستور ساخت آبراهی میان دریای سرخ و دریای مدیترانه را از راه نیل در اواخر سدهٔ ششم پیش از میلاد داد تا کشتیهای ایرانی بتوانند به راحتی از آن عبور کنند. سرپرستی ساخت این آبراه را مهندس «ارتاخه» از مهندسان ایرانی عصر هخامنشی به عهده داشت.[۱۱]
جنگهای پونیک میان روم و کارتاژ که بر سر تصاحب جزیرهٔ سیسیل آغاز شدهبود مدتها منطقه مدیترانه را دچار تنش کرد و این جنگها با پیروزی رومیان به پایان رسیذ
ام کشورهای کرانهای دریای مدیترانه به ترتیب الفبا عبارت است از: آلبانی، اسپانیا، اسراییل، اسلوونی، الجزایر، ایتالیا، بوسنی و هرزگووین، ترکیه، تونس، سوریه، صربستان، مونتنگرو، فرانسه، اسرائیل، قبرس، کرواسی، لبنان، لیبی، مالت، مصر، مراکش، و یونان.
در میان این کشورها، قبرس و مالت کشورهای جزیرهای هستند.
دریای مدیترانه از سوی غرب توسط تنگه جبلالطارق (که در نوشتههای هومر ستونهای هرکول نامیده شده) به اقیانوس اطلس میپیوندد. مدیترانه در شرق به ترتیب توسط تنگههای داردانل و بسفر به دریای مرمره و دریای سیاه متصل است. دریای مرمره را اغلب به عنوان بخشی از دریای مدیترانه بهشمار میآورند اما دریای سیاه دریایی جدا بهشمار میآید.
کانال دستساخت سوئز به درازای ۱۶۳ کیلومتر (۱۰۱ مایل)، مدیترانه را در سمت جنوب شرقی به دریای سرخ متصل میکند.
جزیرههای بزرگ در دریای مدیترانه عبارتند از قبرس، کرت، وابیه، رودس، لسبوس، خیوس، سفالونیا، کورفو، لیمنوس، ساموس، ناکسوس و آندروس در مدیترانه شرقی؛ ساردینیا، کُرس، سیسیل، کِرِس، کرک، براچ، هوار، پاگ، کورچولا و مالت در مدیترانه مرکزی؛ و ایبیزا، مایورکا و مینورکا (جزایر بالئاری) در مدیترانه غربی.
آب و هوای معمولی مدیترانه دارای تابستانهای گرم، مرطوب، و گاه خشک و زمستانهای معتدل و بارانی است. فراوردههای کشاورزی در منطقه عبارند از زیتون، انگور، پرتقال، نارنگی و چوبپنبه.